سالپنژیت چیست؟ تشخیص سالپنژیت و درمان آن

بیماری‌های مختلفی وجود دارند که از نظر علائم، علت، درمان و … با هم متفاوت هستند‌. سالپنژیت از جمله بیماری‌های عفونی است که باعث التهاب لگن و عفونت لوله های رحم  می‌شود. شدت و نوع عفونت این بیماری برای هر فردی متفاوت است. این نوع بیماری در بیشتر موارد با استفاده از آنتی بیوتیک و داروهای لازم که توسط پزشک تجویز می‌شود، درمان خواهد شد، اما در برخی مواقع نیاز به جراحی دارد. مهم است که علائم آن را زود تشخیص داده و برای درمان آن اقدام کرد. در این مقاله از بهراد رویش رویان با درمان سالپنژیت، علائم بیماری و روش های تشخیص آن آشنا شوید.

سالپنژیت یا بیماری التهابی لگن

لوله های فالوپ از رحم، یکی در هر طرف، و هر دو در نزدیکی تخمدان باز می شوند. در طی تخمک گذاری، تخمک آزاد شده (تخمک) وارد لوله فالوپ می شود و توسط موهای ریز به سمت رحم کشیده می شود. سالپنژیت التهاب لوله های فالوپ است. تقریباً همه موارد ناشی از عفونت باکتریایی از جمله بیماری های مقاربتی مانند سوزاک و کلامیدیا است. التهاب باعث ترشح مایع اضافی یا حتی چرک در داخل لوله فالوپ می شود. عفونت یک لوله معمولاً منجر به عفونت لوله دیگر می شود، زیرا باکتری از طریق عروق لنفاوی مجاور مهاجرت می کند.

سالپنژیت (Salpingitis) یکی از شایع ترین علل ناباروری زنان است. بدون درمان سریع، عفونت ممکن است به طور دائم به لوله فالوپ آسیب برساند، به طوری که تخمک های آزاد شده در هر چرخه قاعدگی نتوانند با اسپرم ملاقات کنند. اسکار و انسداد لوله های فالوپ شایع ترین عارضه طولانی مدت بیماری التهابی لگن (PID) است و به همین دلیل گاهی اوقات می توان از آن به عنوان PID یاد کرد. با این حال، اصطلاح PID شامل سایر عفونت های دستگاه تناسلی زنان، مانند رحم و تخمدان ها می شود.

معمولا این بیماری ناشی از عفونت‌های مقاربتی بوده و باکتری‌هایی چون سوزاک یا کلامیدیا را درگیر می‌کند. این بیماری سبب التهاب لوله فالوپ شده و از یک لوله به لوله دیگر منتقل می‌شود و احتمال درگیر شدن هر دو لوله وجود دارد. معمولا این مشکل به دلیل داشتن رابطه جنسی محافظت نشده و داشتن شریک جنسی متعدد رخ می‌دهد.

درمان سالپنژیت

در درمان سالپنژیت شدت عفونت خیلی مهم است و دکتر بعد از انجام معاینه و بررسی‌های لازم درمان را شروع می‌کند. معمولا استفاده از آنتی بیونیک توصیه می‌شود که در صورت شدید بودن عفونت و درگیر شدن ارگانیسم‌های بیشتر به طور همزمان چند آنتی بیوتیک تجویز می‌شود. دقت کنید که شاید چند روز بعد از شروع درمان و استفاده از آنتی بیوتیک‌ها علائم ناپدید شوند، اما باید دوره درمان سالپنژیت را تکمیل کرد تا عفونت کامل از بین برود. شریک جنسی شما نیز باید از نظر بیماری‌های مقاربتی معاینه شده و تحت درمان قرار گیرد. در برخی مواقع عفونت با مصرف آنتی بیوتیک رفع نمی‌شود که نیاز به جراحی است. در مواقعی نیز شاید نیاز به برداشتن‌ تخمدان و رحم باشد. این بیماری خیلی جدی بوده و حتما باید به موقع درمان شده و فرآیند درمان تکمیل شود. شروع زودتر درمان کمک می‌کند تا عوارض آن کمتر شود.

عفونت لوله‌های رحم

عفونت لوله‌های رحم همان سالپنژیت است که مربوط به اندام‌های تناسلی است. وقتی باکتری‌های مضر وارد دستگاه تناسلی شوند، این بیماری رخ می‌دهد. درمان به موقع این بیماری خیلی مهم است و در صورت عدم توجه به درمان عوارض طولانی مدت برای فرد به همراه خواهد داشت. با تشخیص و درمان زود هنگام می‌توان جلوی عفونت لوله‌های رحم را گرفت. عدم توجه به این مورد باعث آبسه لوله‌ای، ناباروری و یا حاملگی خارج از رحم می‌شود؛ همچنین عدم درمان باعث گسترش عفونت و سرایت آن به دیگر قسمت‌ها چون تخمدان و رحم می‌شود. هر چه زودتر سالپنژیت تشخیص داده شود، درمان موفق‌تری خواهد داشت.

سالپنژیت مزمن و حاد

انواع سالپنژیت به دو دسته مزمن و حاد تقسیم می‌شوند. هر یک از انواع این بیماری دارای علائمی خاص است که با مشاهده آن باید بلافاصله جهت بررسی به پزشک مراجعه نمائید. شدت عفونت در نوع بیماری سالپنژیت مزمن و حاد با یکدیگر فرق دارد. هر یک از انواع این بیماری به شرح ذیل هستند:

 1- سالپنژیت حاد

 در این نوع شاهد متورم شدن لوله‌های فالوپ خواهید بود که مقدار زیادی مایع ترشح می‌کنند؛ بنابراین سبب چسبیدن دیواره‌های داخلی لوله‌های به یکدیگر می‌شود. اگر بیماری شدیدتر باشد، احتمال دارد لوله‌های فالوپ به ساختارهای اطراف خود چون روده بچسبد. گاهی در یک لوله فالوپ چرک زیادی وجود دارد و متورم می‌شود و در مواقع نادری احتمال پاره شدن آن وجود دارد که عفونت حفره شکمی را که خیلی هم خطرناک است، را در پی دارد. در این نوع سالپنژیت فرد در قسمت تحتانی شکم درد داشته و در موارد شدیدتر قسمت بالای شکم نیز درگیر خواهد شد. در ابتدای درگیر شدن فرد یا علامتی وجود ندارد یا اینکه خیلی خفیف است، اما در برخی مواقع امکان دارد تب، تهوع، استفراغ و خونریزی نامنظم را به دنبال داشته باشد.

2- سالپنژیت مزمن

 در این نوع سالپنژیت التهاب خفیفی وجود دارد که بعد از نوع حاد ایجاد می‌شود. وقتی این نوع سالپنژیت تشخیص داده می‌شود، یعنی فرد مدتی درگیر این مشکل بوده است. این بیماری بیشتر طول کشیده ولی علائم کمتری دارد و شاید علائم آن خیلی واضح نباشد. برای تشخیص این سالپنژیت از دوره‌های تشدید و بهبودی استفاده شده و عوارض آن آبسه لوله تخمدانی است.

تشخیص سالپنژیت

وقتی علائم اولیه سالپنژیت را مشاهده کردید، باید سریع به پزشک مراجعه کنید. دکتر علائم و سابقه پزشکی شما را بررسی کرده و نواحی متورم و حساس را معاینه می‌کند. تشخیص این بیماری به صورت صد در صد با معاینه امکان‌پذیر است. در این موارد پزشک از آزمایش‌های مختلفی استفاده می‌کنند تا نوع بیماری را به درستی تشخیص دهند. برخی از مواردی که برای تشخیص بیماری سالپنژیت توسط پزشکان انجام می‌شود، عبارتند از:

• معاینه عمومی: برای بررسی حساسیت موضعی و بزرگ شدن غدد لنفاوی
• آزمایش خون و ادرار: جهت بررسی تعداد گلبول های سفید و سایر عواملی که نشان دهنده عفونت هستند.
• سواب مخاطی: یک اسمیر برای کشت و بررسی در آزمایشگاه گرفته می شود تا بتوان نوع باکتری را شناسایی کرد.

با انجام این آزمایش‌ها می‌توان وجود و یا عدم وجود عفونت را در بدن فرد تشخیص داد.

• آزمایش سواب واژن و دهانه رحم: با انجام این آزمایش عفونت باکتریایی فرد تشخیص داده می‌شود.
• هیستروسالپنگوگرام: در این روش تشخیص سالپنژیت از اشعه ایکس خاص استفاده می‌شود. هیستروسالپنگوگرام نوعی اشعه ایکس خاصی است که از ماده حاجب استفاده شده و آن را از طریق دهانه رحم تزریق می‌کنند. پزشک از این طریق انسداد لوله‌های فالوپ را در فرد بررسی می‌کند.‌
• سونوگرافی ترانس شکم یا واژینال: در این تست از لوله‌های فالوپ و دیگر قسمت‌های ناحیه تناسلی تصویربرداری شده و بررسی می‌شوند.
• لاپاراسکوپی تشخیصی: در این روش پزشک نسبت به لوله‌های فالوپ و دیگر اندام‌های تناسلی دید بهتری دارد و راحت‌تر می‌تواند تشخیص دهد. بعد از انجام این روش باید فردی همراه خود داشته باشید تا شما را تا منزل همراهی کند.

علائم سالپنژیت

بیماری سالپنژیت از بیماری‌های عفونی است که بیشتر خانم‌ها را تهدید می‌کند. تمامی بیماری‌های نوع عفونی باید در اسرع وقت درمان شوند، در غیر اینصورت امکان دارد به دیگر قسمت‌های بدن نیز سرایت کند. در صورتی که این بیماری در مرحله اول تشخبص داده شود، درمان آن راحته بوده و نیاز به زمان و دوره‌های درمانی طولانی نیست. در صورتی که از علائم بیماری سالپنژیت آگاه باشید، بلافاصله پس از مشاهده به پزشک مراجعه خواهید کرد. پزشک ابتدا آزمایش و معاینه‌های لازم را انجام داده و سپس راه درمان لازم را ارائه می‌دهد. در موارد خفیف تر، سالپنژیت ممکن است علامتی نداشته باشد. این بدان معنی است که لوله های فالوپ ممکن است بدون اینکه فرد حتی متوجه عفونت خود شود، آسیب ببیند. برخی از مهم‌ترین علائم این بیماری عبارتند از:

• ترشحات زرد رنگ و بد بوی واژن
• لکه بینی بین دوره‌ها
• کمر درد مبهم
• درد شکمی
• حالت تهوع و استفراغ
• تب
• درد در هنگام قاعدگی
• درد در هنگام تخمک گذاری یا رابطه جنسی
• تکرر ادرار

علل سالپنژیت

در 9 مورد از هر 10 مورد سالپنژیت، باکتری عامل آن است. برخی از شایع ترین باکتری های مسئول سالپنژیت عبارتند از:

• کلامیدیا
• گنوکوک (که باعث سوزاک می شود)
• مایکوپلاسما
• استافیلوکوک
• استرپتوکوک

باکتری باید به دستگاه تناسلی زن دسترسی پیدا کند تا عفونت رخ دهد. باکتری ها را می توان به روش های مختلفی معرفی کرد، از جمله:

• رابطه جنسی
• قرار دادن آی یو دی (IUD) (دستگاه داخل رحمی)
• سقط جنین
• زایمان
• آپاندیسیت (Appendicitis)

ذکر این نکته الزامی است که برقراری رابطه جنسی بدون کاندوم و عفونت قبلی با یک بیماری مقاربتی به طور قابل توجهی خطر ابتلا به سالپنژیت را در زنان افزایش می دهد.

سخن پایانی

سالپنژیت بیماری است که مربوط به التهاب لگن بوده و با علائم مختلفی بروز می‌کند. تشخیص زود هنگام آن مهم بوده و در روند درمان و بهبود خیلی موثر است. بلافاصله بعد از اینکه علائم این بیماری را مشاهده کردید، باید به پزشک مراجعه کرده و درمان را شروع کنید. روش‌های مختلفی برای تشخیص بیماری وجود دارد که توسط پزشک انجام خواهد شد.

سوالات متداول

روش‌های درمان سالپنژیت چیست؟

استفاده از آنتی بیوتیک، جراحی و یا برداشتن تخمدان و رحم

راه‌های تشخیص سالپنژیت کدامند؟

آزمایش خون و ادرار،‌آزمایش سواب واژن و دهانه رحم، هیستروسالپنگوگرام، سونوگرافی ترانس شکم یا واژینال، لاپراسکوپی تشخیصی